Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto
Wiele pozycji książkowych na rynku, internet i publikacje medyczne dają dziś jasne wytyczne w zakresie postępowania dietetycznego w chorobach tarczycy. Dzięki prawidłowo zbilansowanej diecie, dostarczającej wszystkich niezbędnych mikro i makro skladników, istnieje możliwość:
- zmniejszenia rozwijających się chorób i zaburzeń dietozależnych w przebiegu niedoczynności tarczycy
- spowolnienia procesu zapalnego choroby Hashimoto
- usprawnienia farmakoterapii
- poprawienia samopoczucia i komfortu życia
- poprawę wyników sportowych u osób aktywnych (!)
- poprawę jakości pracy umysłowej u osób aktywnych zawodowo (!)
Uwaga (!) poniższe informacje, należy zawsze odnieść do diety opartej na zasadach racjonalnego żywienia uwzględniającego podaż:
- pełnowartościowego białka
- nasyconych i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych
- węglowodanów o niskim indeksie glikemicznym
- realizując zapotrzebowanie na jod, żelazo, selen, cynk, witaminę D, witaminę B12, witaminy antyoksydacyjne, współgrającymi ze zaleconą farmakoterapią, w tym hormonoterapią zastępczą
Zgodnie z zasadami racjonalnego odżywiania dieta w chorobach tarczycy powinna:
- być dobrana indywidualnie, w szczególności przy współistniejących chorobach takich jak: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, stan zapalny, nieprawidłowy lipidogram, w oparciu o pomiary antropometryczne, diagnostykę laboratoryjną i wywiad żywieniowo – zdrowotny
- zawierać 4-5 posiłków dziennie – spożywanych regularnie. Ostatni posiłek spożywany powinien być 3-4 godziny przed snem
- dobór kalorii wynikać powinien ze stylu życia i aktywności całkowitej oraz stanu zdrowia. Pamiętając przy tym, metabolizm przy niedoczynności tarczycy może być spowolniony i to znacznie, szczególnie zaś przy dużej nadwadze czy otyłości.
- dieta powinna mieć charakter antyzapalny i eliminujący potencjalne antygeny pokarmowe
- głównym założenie diety powinien być zwiększony udział białka pełnowartościowego, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych i węglowodanów o niskim IG
- niestosowanie zbyt restrykcyjnej i niskotłuszczowej diety
- w szczególnych przypadkach eliminować powinna mleko i przetwory mleczne oraz gluten, przy zapewnieniu odpowiedniej podaży składników diety utraconych przez eliminację
- zawierać odpowiednią ilość błonnika
- eliminować czynniki zawierające substancje ograniczające wchłanianie (goitrogenne, warzywa krzyżowe, psiankowate)
- eliminować wszystkie mocno przetworzone produkty (ciasta, desery, krakersy, paluszki, płatki śniadaniowe, chipsy, konserwy, napoje kolorowe, soje etc)
- zwracać uwagę na wchłanianie zastępczych hormonów i interakcje pożywienia i innymi lekami
Do prawidłowej aktywności tarczycy ważne jest spożycie kilku istotnych mikroelementów:
- jod – bierze fundamentalny udział w funkcjonowaniu tarczycy. Należy jednak mieć na uwadze że jego nadmiar – uwaga z suplementacją u osób z Hashimoto – może prowadzić do załamania mechanizmów tolerancji i zaostrzenia odpowiedzi zapalnej
- żelazo – składnik peroksydazy jodującej, bierze udział w syntezie hormonów tarczycy, niedobór prowadzi do niedoczynności i zwiększenia parametru TSH
- selen – również bierze udział w metabolizmie hormonów tarczycy (składnik dejodynazy, peroskydazy glutationowej) – w związku z tym, ma bezpośredni wpływ na pracę tarczycy i metabolim ogólny, w szczególności ważny jest przy zapaleniu tarczycy, obniżając właśnie stany zapalne
- cynk – uczestniczy w prawidłowym funkcjonowaniu układu immunologicznego, działa przeciwutleniająco i przeciwzapalnie
- witamina D – ma właściwości immunomodulujące – znaczące jest, że większość osób z problemami tarczycy ma obniżone parametry diagnostyczne witaminy D. Jej niedobór zwiększa ryzyko chorób autoimmunologicznych
- witamina B12 – należy monitorować podaż i stężenie we krwi, albowiem jej niedobór powoduje niedokrwistość megaloblastyczną często towarzyszącą chorobie Hashimoto
- witaminy antyzapalne A, C i E – przeciwdziałają wolnym rodnikom, łagodzą stres oksydacyjny będący czynnikiem niszczącym komórki tkanki tarczycowej
Istotnym jest by składniki te dostarczać wraz z dietą, a dopiero w razie stwierdzenia niedoborów lub braku składnika rozważyć suplementację.
Nieodzownym elementem w chorobach tarczyc powinien być indywidualnie dobrany ruch. Nie obciążający, adekwatny do braku energii współtowarzyszącej niedoczynności tarczycy i osłabionych zdolności regeneracyjnych.
Podsumowując, tylko holistyczne podejście do chorób tarczycy, uwzględniające zarówno uzupełnianie hormonów tarczycy za pomocą leków oraz zmianę diety i trybu życia jest najlepszą metodą leczenia, jaka powinna być podejmowana we współpracy z lekarzem i dietetykiem.
1. Szczeblowska D., Hebzda A., Wojtuń S. Choroby autoimmunizacyjne w praktyce lekarskiej. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 2011, 7(3): 218-222.
2. Zakrzewska E., Zegan M., Michota-Katulska E. Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2015, 47(2): 117-127.
